معماری مبتنی بر چوب در طراحی داخلی و خارجی در مقایسه با ام دی اف
امروزه یکی از شناخته شده ترین و به صرفه ترین مصالح در مبحث ساختمان و خصوصاً طراحی داخلی و دکوراسیون داخلی در مقایسه با چوب خام باکیفیت، ام دی اف است. این محصول در دهه ۸۰ میلادی در اروپا و آمریکای شمالی به بازار عرضه شد و امروزه در بسیاری دیگر از نقاط دنیا از جمله استرالیا، نیوزیلند و جنوب شرق آسیا به بازار ارائه می شود.
در ابتدا ماده اولیه این محصول چوب رسته درختان کاج بود که در طی زمان با فشاری که از طرف نهادهای زیست محیطی به تولیدکنندگان وارد شد این واحدهای تولیدی به تحقیق بر روی امکان استفاده از ماده اولیه متفاوت به گونه ای که با معیارهای منابع تجدید پذیر محیط زیستی انطباق بیشتری داشته باشد پرداختند. نتیجه این تلاشها استفاده از نی و بامبو بعنوان ماده اولیه ای که با سرعت رشد و جایگزینی بالا اثرات مخرب زیست محیطی را بشدت کاهش می دهند شد.
این محصول در رده های مختلف و با ویژگی های خاص از جمله انواع بسیار سبک (ULDF)، ضد آب و ضد حریق نیز تولید میشود ولی به طور عمده استفاده از نوع معمولی آن در محیطهای خشک و داخلی ساختمان رایج تر است. از لحاظ بحث سلامت با توجه به استفاده از رزین فرمالدهیدی در آن بعنوان چسب و روانکننده در فرایند تولید و امکان فرار این ماده به فرم آزاد آن که ماده ای سرطانزاست به هوای اطراف مخصوصا تا ۶ ماه پس از ساخت لازمست نیروهای انسانی که در روند انبار کردن، برش، ساخت و نصب پنل ها درگیر هستند حتما از ماسکهای مخصوص استفاده کنند.
با توجه به اینکه اکثراً این محصول به صورت روکش شده توسط لایه های نازک چوب سخت همچون بلوط به کار برده میشوند و سطح آزادی که فرمالدهید بتواند از آن به محیط اطراف فرار کند وجود ندارد پس از روند نصب و تهویه مناسب پس از آن، این محصول از نظر بهداشت و سلامت کاملاً مناسب و بی خطر است.
به طور کلی استفاده از چوب طبیعی و یا مهندسی شده در تکنولوژی ساختمان از دیرباز مورد توجه مهندسان و معماران واقع شده است. در نقاطی از سیاره پهناور ما که دسترسی به چوب به راحتی مقدور بوده از شالوده و اسکلت ساختمان گرفته تا پوشش و دکوراسیون داخلی و خارجی از انواع چوب به شکل خام و یا عمل آمده استفاده شده است.
در این نواحی امروزه نیز در دسترس بودن مصالح و نیروی انسانی متخصص و همچنین به صرفه بودن از نظر اقتصادی و امکان تعمیر و نگهداری آسان تر بناهای چوبی، پیروی از رویکرد بومی ساختمان سازی را برای ساختمانهای تا ۳ طبقه معمول داشته است.
استفاده از چوب و مشتقات آن در صنعت ساختمان زمانی شکل جدی تری به خود میگیرد که به آن در حیطه تجارت بدون رویکرد واقع گرایانه و کاربردی و صرفاً محصور در حلقه تولید و مصرف نگاه شود.
استفاده از چوب در اشکال و کاربردهای مختلف آن لازمست متناسب با اقلیم و همسو با توسعه پایدار و همنواخت با متن و بافت غالب و نرخ گسترش شهری و روستایی باشد.
هر سبک جدید معماری مخصوصاً در حیطه فرم و مصالح در طراحی خارجی و نما همچون رخنمونی خیره کننده در بستر شهر یا روستا با مخاطب عام خود رابطه برقرار میکند. این سبک جدید اگر مورد اقبال واقع شود، به سرعت شاهد رخنمون های مشابه در سطحی گسترده تر هستیم. تاریخچه معماری جهان همواره شاهد چنین روندی بوده است.
ولی با نزدیک شدن به قرن بیستم و شتاب گرفتن نرخ تولید و با عرضه انفجارگونه محصولات گوناگون، صنعت ساختمان نیز از تغییرات سریع بدور نماند. تا جایی که امروز شاهد تولد، رشد و مرگ مصالح ساختمانی در بازه های حتی کمتر از ده ساله هستیم.
با این شتاب در آینده شاهد فضاهای شهری خواهیم بود که نقش گالری هنری را بازی میکنند که راوی زبان بسته آن داستان سلیقه های مختلف و صد البته مصالح موجود در بازار را در ادوار مختلف روایت میکند.
ظاهر این نمایش بسیار مردم سالارانه است ولی در مورد آینده آن اظهارنظر قطعی نمیتوان نمود. حال اینکه در این حیطه، قانونگذاری تا چه حد درست و قابل اجراست و آیا اصولاً چنین برخوردی با موضوعی که به میزان زیادی با حس، عاطفه، عادت، فرهنگ و عقاید مخاطب در ارتباط است درست است یا خیر جای تأمل و تحقیق بسیار دارد.
در ارتباط با طراحی داخلی موضوع کمی شخصی تر است. قاعدتاً استفاده از چوب و مشتقات آن در کشور ما در حیطه طراحی و چیدمان داخلی جنبه کاربردی بیشتری نسبت به طراحی خارجی دارد. در ارتباط با نحوه و میزان استفاده از چوب در کشوری که اصولاً فاقد پوشش گیاهی غالب است لازمست چوب به میزان بهینه و در قالب کاربردی به کار گرفته شود.
در صورتیکه طراح اشراف کامل به عملکرد فضا، نور و تناسبات حجمی و بصری داشته باشد میتواند بدون استفاده بیش از حد از چوب جلوه بسیار موثرتری در طرح خود ارائه دهد.
معماری مبتنی بر چوب در طراحی داخلی و خارجی در مقایسه با MDF
در روند طراحی داخلی، هر طراح بنا به تجربه خود با مصالح، فضاها و میزان و شکل نورگیری طبیعی و نورپردازی مصنوعی میتواند درک نسبی اولیه ای از نتیجه واقعی داشته باشد. امروزه با کمک گرفتن از مدلسازی های رایانه ای و با بکارگیری ابزارهای رندرینگ مخصوصاً در طراحی فضاهای داخلی پیشرفت زیادی حاصل شده است.
در روند طراحی آکادمیک برای بررسی هر حجم مورد نظر کافیست ماکت آن با جزییات نه چندان زیاد ساخته شود و اینگونه براحتی میتوان تا حد قابل قبولی به تخیل طراح عینیت بخشید، در حالیکه چنین امکان و ابزار فیزیکی در تجسم فضاهای داخلی وجود ندارد. سازندگان ابزارهای رندرینگ در سالهای اخیر بخش عمده ای از تمرکز خود را بر روی نحوه نمایش فضای داخلی که با نور طبیعی روشن میشود گذاشته اند.
این هدف زمانی کاملا براورده میشود که بتوان مسیر فوتونهای نور که از منبع طبیعی چون خورشید یا مصنوعی چون انواع ادوات نورپردازی منتشر میشوند را تا آخرین نقطه برخورد با سطوح اشیاء موجود در فضای داخلی رهگیری نمود. در این مسیر رفتار نور و هر تغییری که در شدت، جهت و رنگ آن بسته به جنس و هندسه ماکروسکوپیک و میکروسکوپیک سطحی که به آن برخورد کرده رخ میدهد محاسبه شده و هر چه این محاسبات تعداد برخورد و بازتاب بیشتری را شامل شوند نتیجه واقعی تر خواهد بود.
برنامه نویسان این حیطه همواره سعی در بهینه کردن آلگوریتم های حل و در نتیجه کاهش زمان حل دارند. از طرفی میزان ریز بودن شبکه بندی اجسام موجود در مدل در زمان محاسبات تأثیرگذار است، لذا لازمست طراح تعادلی بین دقت پردازش نور و دقت مدلسازی اجسام و متریال موجود در طرح برقرار کند.
با توجه به اینکه مصالح چوبی دارای بافت و گره هستند و به طور مثال در ارتباط با کفپوش یا دیوارکوب از جنس چوب و مشتقات آن MDF، سازنده محصول هر ترکه را با طرح مختص خودش تولید میکند که تکراری نیست، برای پرهیز از ایجاد تایلینگ در نمایش نهایی رایانه ای، در تعریف متریال در ابزار رندرگیری گزینه هایی گنجانده شده که بتوان از طیف وسیعی از طرح ها به صورت تصادفی استفاده کرد.
به طور خلاصه میتوان با ایده گرفتن از تجربیات بسیار زیاد استفاده از چوب خام و مهندسی شده در دنیا که به راحتی در اینترنت قابل دسترسی می باشد، با استفاده از نرم افزارهای به روز و با در نظر داشتن امکانات مالی و اقلیمی کارفرما و محل طرح به طرحی کاربردی، بهینه شده، ماندگار و مطابق سلیقه کارفرما رسید.
در آخر ذکر این نکته بسیار مهم است که طراح میتواند با ارائه رایانه ای و واقعگرایانه گزینه های مختلف و با انجام برآورد مالی و تهیه یک گزارش مختصر ضمن بازدید های میدانی از پروژه های مشابه اجرا شده یا در حین اجرا چشم اندازی وسیع و جامع در اختیار کارفرما قرار دهد.
بابک خلیلیان (طراح داخلی)
